کودک از ابتدای تولد تا پایان بزرگسالی و قبل از ازدواج و رفتن از خانه پدری خود، تحت نظر و مراقبت والدین به رشد و پیشرفت و کمال می رسند، تصور کنید که چه تعداد کودک بدون والدین و تنها و حیران در کوچه ها و خیابان های مختلف مشغول کار و زندگی هستند.
تاثیر خانواده بر جامعه پذیری کودکان
خانواده ها همانطور که باعث می شوند، کودکان به خوبی رشد کنند، با شرایط جامعه آشنا شوند و کم کم پله های ترقی و موفقیت را طی کنند و به مدارج بالاتر علمی و شغلی دست پیدا کنند، ممکن است موجب عذاب کشیدن کودک، فقر، سوء تغذیه، سرقت از اموال دیگران، کلاهبرداری و قاچاق و … شود.
تاثیر خانواده بر جامعه پذیری کودکان، مهم ترین علت و دلیل برای موفقیت و هلاکت کودکان به شمار می رود. تصور کنید که یک کودک در یک محیط خانواده شاد، صمیمی، کسانی اهل کار و فعالیت، اهل علم و دانش و تلاش و … به دنیا بیاید و همان روحیه و طرز فکر اهالی خانواده را به ارث می برد و در آینده به بیکاری و مواردی که به خود و خانواده اش آسیب می زند نزدیک نمی شود و سعی می کند روند زندگی خانواده و جد در جد خود را پیش بگیرد.
اما در مقابل هستند کودکانی که در خانواده های فقیر، والدین و سرپرستانی معتاد و بی مسئولیت بزرگ می شوند و نه تنها روحیه کاری و تلاش در آن ها شکل نمی گیرد بلکه تصور می کنند باید خرج و مخارج خود را با زرنگی و کلاهبرداری و دزدی از دیگران به دست بیاورند.
تثیر خانواده بر کودکان
تاثیر عوامل اجتماعی
یکی دیگر از مواردی که در روحیه و مسئولیت پذیری یا نپذیری کودکان تاثیر جدی دارد، عوامل اجتماعی مانند مدرسه، اجتماع، دوست و محیط های کار و تلویزیون و رسانه های اجتماعی… است.
درواقع جامعه پذیری به این معناست که کودک بتواند با محیط اطراف خود ( محیط زندگی، کار، افراد مختلف) ارتباط موثر برقرار کند و از نظر عناصر سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بتواند با محیط پیرامون خود کنار بیاید و بتواند به راحتی در جامعه حضور پیدا کند.
اما همانطور که گفتیم خانواده اصلی ترین عامل اجتماعی شدن کودکان هستند و بعد از آن دوستان و هم سن و سالان کودک، تاثیر زیادی در خلق و خو او و نوع رفتار و نگرشش خواهند داشت.
تصور کنید که کودکتان ساعت ها برای بازی با دوست خود به خانه او یا محلی نزدیک به زندگی کودک دیگر برود و در این مدت با خانواده او، هم محلی های او و حرف هایی که می زنند سر و کار دارد.
در چنین حالتی کودک متوجه حرف ها و طرز فکرهای افراد بزرگ تر یا شبکه های تلویزیونی که آن ها تماشا می کنند نمی شود و ذهنش کم کم مانند آن ها شکل می گیرد و حرف ها و نوع افکار خانواده دوستش را در خانه و پیش خود تکرار می کند و این افکار کم کم در ذهن او تثبیت می شوند.
بنابراین حتما به انتخاب های کودکان خود توجه کنید، خانواده دوستان کودکتان را بشناسید و حواستان به طرز حرف زدن و رفتار کودکتان باشد که در صورت مشاهده تغییر، علت و عوامل را بررسی کنید و زمان بیشتری را برای تربیت و آگاه کردن او صرف کنید.
مشکلات عدم حامعه پذیری کودکان
اخلاق و رفتار کودک در همان سنین کم شکل می گیرد و اگر خانواده وقت کافی برای پرورش کودک خود نگذارند، این کودک نمی تواند با محیط پیرامونش ارتباط برقرار کند و در برابر حق و حقوق خود نمی تواند دفاعی کند و ممکن است افراد به روش های مختلف سر او را کلاه بگذارند و به راحتی او را بدزدند، افکارش را تغییر دهند، از او سوء استفاده جنسی کنند و ….
یکی دیگر از معضلاتی که موجب می شوند کودکان اجتماعی پذیر نشوند، دعوا و مشاجره های فراوان در محیط خانواده است. کودک در محیطی بزرگ می شود که والدین او سر هر موضوعی، حتی خود کودک، با یکدیگر دعوا می کنند و برایشان اهمیتی ندارد که کودک بشنود یا آن ها را مشاهده کند.
از نظر والدین کودکان، خاطرات تلخ را فراموش می کنند و در سنین بزرگسالی دیگر آن ها را بخاطر نخواهند داشت. اما نکته مهم این است که این خاطرات در همان سنین کم ذهن کودک را مشغول خود می کند و در بسیاری از مواقع در برابر دعواهای ناحق دیگران، یا سرزنش ها و تهمت ها سکوت می کند و فکر می کند که مستحق شنیدن این جملات است.
عدم جامعه پذیری کودکان
اهمیت به نظر کودکان
در برخی خانواده ها، کودکان به هیچ عنوان حق اظهار نظر در مورد هیچ گونه از مسائل ( از قبیل غذا، مسافرت، تفریح، شکبه تلویزیونی و … ) را ندارند و در صورت حرف زدن و بیان کردن خواسته هایشان سرکوفت می شنوند و توسط اعضای خانواده مسخره می شوند.
این کودک بعدها در هیچ گونه مسئله ای از نظر درس و کار، پیشنهادی نمی دهد و مدام تصور می کند که افراد دیگر او را مسخره می کنند یا نظرات و پیشنهاداتش به میزان کافی خوب و به درد بخور نیست و هیچ کس به آن اهمیت نمی دهد.
در واقع همین موارد به ظاهر کوچک و ساده، تاثیر بسزایی در اجتماعی شدن یا نشدن کودکان دارد و ممکن است به راحتی آن ها را از یک فرد اجتماعی، خوش مشرب، باهوش و متفکر تبدیل به یک آدم گوشه گیر، منزوی و ترسو کند.
تاثیر رسانه های اجتماعی
اما همیشه خانواده و دوستان، تنها عاملین جامعه پذیر شدن کودکان نمی باشند و در بسیاری از مواقع رسانه های اجتماعی مانند تلویزیون، موبایل، برنامه های مجازی و بسیاری از سایت ها، علتی برای رو آوردن کودکان به مسایل خشونت آمیز، تقلید از ظاهر و پوشش ( مدل مو، تیپ ظاهری) دیگران، زبان ( تیکه کلام و لحن گفتار و …)، دعواهای بدون دلیل که نشان از بزرگ شدن است، قلدری برای افراد کوچک تر از خود و …. از جمله رفتارهایی است که کودکان با مشاهده رسانه اجتماعی یاد می گیرند.
تاثیر رسانه های اجتماعی
جمع بندی
تاثیر خانواده بر اجتماعی پذیر بودن یا نبودن کودکان، موضوعی بسیار گسترده است که بسیاری از خانواده ها بدون خواست و میل شخصی خود کودکانی را به دنیا می آورند و دیگر با روند بزرگ شدن آن ها کاری ندارند و تصور می کنند همین که نیاز های جسمی آن ها را فراهم کنند، حقشان را ادا کرده اند.